NFT DÜNYASINA GİRİŞ.

“NFT nedir?” Elbette bu denli gündemde olan bir kavramı en baştan anlatmayı hedeflemiyoruz ancak sanatın dijital dünyadaki yansımalarını kavramak aslında çok da kolay değil. Zira internetten kolayca edinilebilecek dijital eserlerin milyonlarca dolara alıcı bulabilmesi zihinlerimizde hala biraz soyut ve fütüristik olarak kodlanıyor. Üstelik blockchain teknolojisini kullansa da NFT, bir eserin “biricik” oluşunu göstermesiyle Bitcoin ve diğer kripto para birimlerinden farklı bir niteliğe sahip. Yani eserlere ilişkin sahipliği gösteren “dijital sertifikalar” gibi düşünmek mümkün. NFT’lere ilişkin zihinlerdeki soru işaretleri devam eder ve her gün yeni haberler gündemimize düşerken bazı temel bilgileri Joy Blog’da bir araya getirdik.

NFT’nin açılımı olan “Non-fungible” ifadesi “başka hiçbir şeyle değiştirilemez”, yani ”benzersiz” oluşunu vurguluyor. Anlaması daha kolay (ve de nostaljik) bir örnek üzerinden gidersek çocukken değiş tokuş edilen oyun kartları gibi düşünebiliriz. Yani evet Pikachu’nuzu değiş tokuş edebilirsiniz ancak karşılığında tamamen farklı bir kart örneğin bir Charmender alırsınız. Üstelik bahsettiğimiz tarzda bir değiş tokuş gerçekten mümkün çünkü NFT’ler çizimlerden müziğe, filmlerden fotoğraflara her türlü dijital sanat eseri olabiliyor. Popülaritesinin bir nedeni de zaten yarattığı bu çeşitlilik ve dijital özgürlük alanı.

NFT sisteminin bu denli heyecan yaratmasının bir diğer nedeni de müzayede evlerini aradan çıkarabilmesi. Evet, Beeple’ın 69 milyon doların üzerinde bir fiyata alıcı bulan “Everydays: The First 5000 Days” eserinin satışında Christie’s Müzayede Evi aracı konumundaydı ancak NFT sisteminde böyle bir zorunluluk yok. Sanatçılar sanatseverlerle direkt olarak iletişimde olabildiği gibi, eserlerinin ilk satışın ardından yeniden el değiştirdiği durumlarda komisyon da alabiliyorlar. Yine NFT dünyasında, sanatçılar arasındaki iş birliği de bahsetmeye değer konulardan. Sanatçılar, birbirlerinin işlerini satın alarak birbirlerine destek oldukları gibi NFT satışlarından elde ettiklerini çeşitli sivil toplum kuruluşlarına bağışlayarak bu yeni alandan bir “iyilik ekonomisi” doğurmaya çalışıyorlar.

Eğer bir internet GIF’inin dijital sanat başlığı altında alıcı bulması size ilginç geldiyse zihninizi açmaya hazır olun çünkü Twitter’ın kurucularından Jack Dorsey ilk tweetini (“just setting up my twttr”) üç milyon dolara yakın bir fiyata sattı. Grimes ise kendisinin avatar versiyonunu içeren 10 parça dijital sanattan oluşan “WarNymph Collection Vol. 1’’ isimli koleksiyonunun satışlarından 6 milyon dolara yakın gelir etti. Elbette tüm NFT’lerin sanatsal niteliği bu denli tartışmalı değil. Bununla birlikte Beeple’ı, yaşayan en değerli sanatçılar arasına sokan ve 69 milyon dolara alıcı bularak en pahalı NFT eseri olmayı başaran “Everydays: The First 5000 Days”in, Monet’nin 2014 yılında satılan “Nymphéas”inden 15 milyon dolar daha yüksek fiyata alıcı bulmuş olduğunu anlamak, dijital sanatın geldiği boyutu kavrayabilmek adına önemli. Yakın zamanda dikkatleri NFT dünyasında da üzerine toplamayı başaran Banksy ise 2005 yılında Batı Şeria Duvarı’ndan kopan bir taş parçası üzerine yazı yazarak ürettiği “Spike” adlı eserini satışa çıkardı.

Üstelik NFT’ler artık yalnızca sanatçıların ve sanat dünyasının radarında değil. Markalar, spor kulüpleri hatta yapım şirketleri bu alana dahil olmaya çalışıyor. Oscar ödüllü yapımcı Michael Sugar’ın şirketi Sugar23, Hollywood Ticaret Odası ile iş birliği gerçekleştirerek ikonik Hollywood yazısının NFT’ye dönüştürüp, satıştan elde edilen gelirin yardım kuruluşlarına bağışlanması için kolları sıvıyor. Artırılmış gerçekliğe özel ayakkabı tasarımı ortaya koyan Gucci gibi markalar, moda dünyasının da yolda olduğunu anlatmak üzere göz kırparken, Look Lab dünyanın ilk dijital parfümü Cyber Eau de Parfum'ü sunuyor!

NFT’lerin sanat dünyasına farklı bir bakış açısı ve özgürlük sunduğu doğru. Hatta Beeple, CNN’e yaptığı açıklamada NFT’leri “sanat tarihinde yeni bir dönemin başlangıcı” olarak tanımlıyor ve sanat pazarındaki demokratikleşmeye etkisini teyit ediyor. Bununla birlikte NFT’lerin etik yönüne dair tartışmalar sürüyor. Mimar Chris Precht NFT destekli dijital sanat satışını, NFT'lerin çevreye etkileri sebebiyle durdurma kararı alırken ArtStation dijital sanatçılar için online bir ticaret alanı sunma planını gelen tepkiler yüzünden rafa kaldırdı. Tüm bu tartışmaların nedeni ise NFT’lerin, alınıp satılması için kullanılan kripto paraların üretimi sırasında ortaya çıkan ve gezegenin ısınmasına neden olan karbondioksit emisyonundan kısmen de olsa sorumlu olmaları.

Bu noktada bazı sanatçılar bunun kolayca çözülebilecek bir problem olduğunu öne sürerken bazıları da sunulan çözüm önerilerinin boş hayaller olduğunu savunuyor. Örneğin; Chris Precht satışa sunduğu üç sanat çalışması için tüketilen elektriğin kendisinin 20 yılda tüketeceği miktardan fazla olduğunun farkına varınca duyduğu ekolojik vicdan azabı nedeniyle bu yönteme hayır demek zorunda kaldığını söylüyor. Öte yandan Beeple, “Everydays: The First 5000 Days”i karbon nötr ya da karbon negatif hale getirmek için yenilenebilir enerji, doğal kaynakları koruma çalışmaları ve karbondioksiti atmosferden çeken teknolojilere yatırım yapacağını belirterek pek çok sanatçının da bu yolu izleyeceğini savunuyor.

Sonuç olarak NFT’ler sürdürülebilirlik, orijinallikten emin olunup olunamayacağı (yakın zamanda sahte bir Banksy NFT’si 300.000 dolara alıcı buldu), fiziksel sanatın sonunu getirip getirmeyeceği gibi pek çok tartışmanın merkezine yerleşirken uzun süre gündemden düşmeyecek gibi görünüyor. NFT ile ilgili yeni yazılar ve haberler için BMW Joy Blog’u takipte kalın!